پلی‌یورتان یک جزء پلیمری واکنشی است که از واکنش ایزوسوسیانات‌ها با الکل‌ها به‌وجود می‌آید. این ماده با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در صنایع مختلف، از جمله صنایع پوشاک، ساختمانی، و اتومبیل‌سازی، به کار می‌رود. در این متن، به بررسی ویژگی‌ها، مزایا، انواع، و کاربردهای پلی‌یورتان می‌پردازیم.
پلی یورتان (Polyurethane) به دسته‌ای از مواد شیمیایی اطلاق می‌شود که از واکنش پلی ال ها و ایزوسیانات ها به‌عنوان مواد اصلی تشکیل دهنده ساخته می‌شوند. پلی اورتان اولین بار در آلمان توسط اوتو بایر در سال ۱۹۳۷ کشف شد و بعد از آن این مواد با داشتن خواص ویژه پیشرفت بسیار زیادی را در انواع صنایع جهان داشتند.
اولین پلی یورتان از واکنش دی ایزوسیانات تولیدشدند. آلیتان ها ترکیباتی هستند که در ساختار آنها پیوند یورتانی وجود دارد. پلی یورتان نام عمومی پلیمرهایی است که دارای پیوند یورتانی می‌باشند. پیوند یورتانی از طریق واکنش افزایشی بین یک گروه ایزوسیانات و یک ترکیب دارای هیدروژن فعال مثل گروه هیدروکسیل تشکیل شده است.
گروه‌های ایزوسیانات به شدت واکنش پذیر بوده و به همین علت پیشرفت واکنش آنها نیاز به افزایش دما ندارد. (واکنش در دمای محیط صورت می‌گیرد) مهمترین ویژگی این گروه از پلیمرها این است که پس از واکنش ساختاری پایدار بوجود می‌آید.
پلی یورتان در اشکال مختلف مانند فراورده‌های فوم، فیلم، الاستومرها، پودرها، مایعات و امولوسیون‌ها قابل تولید هستند. علاوه بر موارد ذکر شده، ترکیبات ایزوسیاناتی دیگری نیز وجود دارند. ترکیباتی که دارای دو گروه هیدروکسیل (OH) یا بیشتر باشند را پلی اُل می‌نامند.
به علاوه، به جای گروه‌های هیدروکسیل، ترکیباتی مثل اسیدهای کربوکسیلیک و آمین‌ها، که دارای هیدروژن فعال هستند نیز می‌توانند در ترکیب با ایزوسیانات ها مورد استفاده قرار گیرند. به همین دلیل، می‌توان گفت که گونه‌های بیشماری از پلی‌یورتان‌ها وجود دارند و در موارد گوناگونی چون فوم‌های نرم، فوم‌های سخت، الاستومرها، چسب‌ها، روکش‌ها و پایه‌های رنگی بکارگرفته می‌شوند.
کاربرد پلی یورتان
پلی یورتان ها به شکلهای مختلف از جمله فوم‌های نرم، فوم‌های سخت، الاستومرها، ترموپلاستیک الاستومرها، رزین، رنگ پلی‌یورتان، کفپوش پلی‌یورتان و… در دنیا کاربرد دارند. پلی‌یورتان‌ها دسته‌ای از پلیمرهای پر مصرف با خواص عالی هستند. از این رو طراحان خلاق و متخصصان صنایع پوشش دهی بخوبی توان بهره برداری از این ترکیبات را در کاربردهای گوناگون دارند از جمله پوشش های شفاف ( لاک پلی‌یورتان )برای پوشش دهنده‌های تک لایه مخصوص بام ها و رنگ های مشخص کردن محل گذر عابرین پیاده و غیره…
ویژگی های پلی یورتان
پلی‌یورتان های آلیفاتیک در برابر سایش ضربه و ترک خوردگی مقاومت بسیار خوبی داشته و از مهمترین ویژگی آنها واکنش سریع و کامل در شرایط دمای محیط است. با توجه به قیمت پلی‌یورتان‌های آلیفاتیک که از انواع آروماتیک آن گرانتر هستند، از آنها به عنوان پوشش محافظ نهایی برای جلوگیری از پدیده خوردگی و سایش بر روی کفپوش ها و سازه های فولادی که آستر و پوشش پایه آنها از نوع آستری های اپوکسی دار است استفاده می گردد. و از انواع آروماتیک و نمونه های اپوکسی دار در استری‌ها، رنگ های پایه و پوشش‌های زیر کار استفاده می گردد. تست
